Dogadać się. Bez stresu.

Dogadać się. Bez stresu.

Rozmowa

Najpowszechniejsza forma komunikacji. I – jak się okazuje – najtrudniejsza. Nawet jeżeli mówimy tym samym językiem i żyjemy w tym samym kręgu kulturowym, bywa, że nie jesteśmy w stanie efektywnie i bez stresu porozumieć się z innymi. Szczególnie w przypadku rozmów z bliskimi nam osobami, gdy emocje zbyt często biorą górę nad rozsądkiem.

Według słownika komunikacja oznacza „przekazywanie i odbieranie informacji w bezpośrednim kontakcie z drugą osobą”. Jak zatem pozostać w kontakcie i porozumiewać się w taki sposób, aby rozumieć i być rozumianym? Jak uniknąć poczucia bezradności, osamotnienia i dużego napięcia?

Aktywne słuchanie

Jest podstawowym i często niedocenianym elementem procesu. Zamiast słuchać – mówimy. Zamiast skupiać uwagę na partnerze – zastanawiamy się nad swoją wypowiedzią. To nie wszystko –niezależnie od tego, co powie rozmówca, my i tak swoje wiemy. A jeśli mamy z nim trudne doświadczenia, umiejętność aktywnego i empatycznego słuchania spada niemal do zera.

Jak słuchać, żeby usłyszeć i zrozumieć?

Przede wszystkim być z rozmówcą tu i teraz (dosłownie i w przenośni). Skoncentrować się na tym, co mówi, jak mówi i – uwaga – na tym, co komunikuje, kiedy milczy. Cierpliwość i uważna obserwacja niewerbalnej komunikacji (języka ciała) pozwalają wysłuchać komunikatu do końca i dowiedzieć się zarówno tego, co ktoś chce nam przekazać, jak i tego, co chce ukryć. Pełne bycie z nadawcą komunikatu wyklucza przedwczesne oceny i relację „wygrany–przegrany”, która uniemożliwia prawdziwe i efektywne porozumienie. Chodzi o to, żeby każda ze stron miała poczucie, że nie poświęca się i niczego nie traci, tylko poszukuje takiego rozwiązania, które na dłużej zapewni spokój i szczerość. Wnikliwość i empatia dają poczucie bezpieczeństwa (bardzo ważnego w rozmowie) oraz budują zaufanie, które prowadzi do partnerstwa mającego szansę przetrwać gorsze momenty.

Zadawanie pytań

Przede wszystkim pytań otwartych, które pomagają zrozumieć to, co rozmówca chce nam przekazać. Nie, nie chodzi o to, żeby być jak Sherlock Holmes i po prostu zdobywać informacje, ale żeby zrozumieć sposób myślenia drugiej strony. Dobrym narzędziem jest parafraza, czyli powtórzenie wypowiedzi rozmówcy swoimi słowami – świetnie sprawdza się w komunikacji z małymi dziećmi oraz osobami niezwykle emocjonalnymi, pozwala skorygować wypowiedź i daje poczucie, że przekaz został właściwie odebrany. Klaryfikacja, czyli kolejne narzędzie aktywnego słuchania, umożliwia podsumowanie i ewentualne sprostowanie zawiłej wypowiedzi drugiej osoby.

A jeśli trzeba powiedzieć komuś coś przykrego? Lub skrytykować za coś, co zrobił źle, lub za coś, czego nie zrobił, a obiektywnie powinien zrobić? Jak wtedy udzielić informacji zwrotnej?

Najkrótsza rada, jaką kiedyś usłyszałam, brzmi: „Powiedz to tak, jak sama chciałabyś usłyszeć”. Zostaw za drzwiami różnice, własne filtry i oddziel człowieka od problemu. Odnoś się do konkretnej sytuacji i z właściwą intencją. Powiedz o faktach i o tym, jak się czujesz, lub – jeśli sytuacja ma bardziej formalny wymiar – o możliwych konsekwencjach takiego postępowania (bez straszenia oczywiście).

Asertywność to najlepsza postawa dla bezstresowej komunikacji. Pozwala jak najpełniej wyrażać siebie i swoje potrzeby, a jednocześnie nie narusza praw i godności osobistej drugiej strony. Asertywność stwarza pole do wykorzystania narzędzi, o których wspomniałam: aktywnego słuchania, parafrazy, klaryfikacji i konstruktywnej informacji zwrotnej. Nawet jeśli początkowo asertywność okaże się trudna, nienaturalna i będzie nas sporo kosztowała, jest dobrą i opłacalną inwestycją i w relacje z innymi, i we własny spokój.

Dzięki mówieniu tego, co naprawdę myślimy, jak również wyrażaniu się w „bezpieczny” sposób, unikamy przeżywania negatywnych emocji i późniejszego obwiniania siebie lub innych, w stosunku do których zachowywaliśmy się agresywnie lub ulegle. Asertywność to też swoisty test relacji z drugą osobą, bo po co ci relacja, w której nie możesz być prawdziwy? To właśnie prawdziwość i wzajemny szacunek w komunikowaniu się dają szansę na wzięcie odpowiedzialności za jakość relacji z innymi i bezstresowe porozumiewanie się.